این روزها با افزایش آلودگی هوا در کلان شهرها و تاثیر این آلاینده‌ها بر سلامت عمومی بدن، تمایل مردم به خرید دستگاه‌های تصفیه هوا برای بهبود هوای محیط، بیشتر شده است. اما متاسفانه برخی از مشتریان هنگام خرید بین انواع مختلف این دستگاه‌ها و تفاوت دستگاه تصفیه هوا و اکسیژن ساز سردرگم می‌شوند و این سوال برایشان پیش می‌آید که فرق دستگاه تصفیه هوا با اکسیژن ساز چیست؟ این دو دستگاه عملکرد و کاربرد کاملا متفاوتی دارند. از این رو در این مقاله به مقایسه دستگاه اکسیژن ساز و تصفیه هوا بپردازیم تا هنگام خرید انتخاب مناسبی داشته باشید.
دستگاه اکسیژن ساز چیست؟
بیشتر بیماران مبتلا به مشکلات تنفسی مثل آسم یا کووید ۱۹ از دستگاه اکسیژن ساز استفاده می‌کنند و این دستگاه معمولا در خانه، بیمارستان‌ها یا خانه‌های سالمندان استفاده می‌شود. دستگاه اکسیژن ساز ترکیبات شیمیایی هوا را تغییر می‌دهد، ۹۰ تا ۹۵ درصد اکسیژن خالص را از هوای اطراف استخراج می‌کند و درنهایت آن را به بیماران تنفسی می‌رساند. این دستگاه در دو نوع بزرگ که به صورت ثابت استفاده می‌شود و یک نوع کوچک، سبک‌تر و قابل حمل موجود است.
هوای معمولی محیط از ۷۸ درصد نیتروژن، ۲۱ درصد اکسیژن و سایر گازهای کمیاب مانند آرگون و کربن دی اکسید تشکیل شده است. دستگاه اکسیژن ساز، این هوای معمولی را جذب کرده و پس از حذف نیتروژن و سایر گازها مولکول‌های اکسیژن را جدا و ذخیره می‌کند. بدین ترتیب جریان مداوم اکسیژن با غلظت ۹۰ تا ۹۵ درصد به مدت طولانی از طریق یک لوله نازک که از دستگاه به سمت صورت می‌رود و سپس به شکل دو شاخک باز زیر سوراخ‌های بینی قرار می‌گیرد، به بیمار می‌رسد. همچنین برخی از افراد برای دریافت غلظت و جریان اکسیژن بیشتر از ماسک صورت استفاده می‌کنند.
علاوه بر پزشکی، در برخی صنایع مثل استخراج طلا نیز از دستگاه اکسیژن ساز استفاده می‌شود. اکسیژن‌سازها بر‌اساس کاربرد و عملکرد به دو دسته تغلیظ کننده اکسیژن و مولد اکسیژن تقسیم می‌شوند. تغلیظ کننده اکسیژن و مولد اکسیژن هر دو اکسیژن را تامین می‌کنند؛ اما مکانیسم عملکرد و هدف آنها متفاوت است. تغلیظ کننده‌های اکسیژن برای تامین اکسیژن پزشکی برای بیماران مبتلا به مشکلات تنفسی استفاده می‌شود؛ اما ژنراتورهای اکسیژن برای تولید اکسیژن با خلوص بالا برای کاربردهای صنعتی و تجاری استفاده می‌شود.
تفاوت عملکرد دستگاه تصفیه هوا با اکسیژن ساز
برای فهم بهتر تفاوت عملکرد دستگاه تصفیه هوا و اکسیژن ساز بهتر است ابتدا با دستگاه تصفیه هوا آشنا شویم. این روزها در بیشتر کلان شهرها مثل تهران، اصفهان و … هوا روز به روز آلوده‌تر می‌شود. این هوای آلوده حاوی آلاینده‌های مختلفی است که ورود آنها به بدن می‌تواند عواقب خطرناکی به دنبال داشته باشند؛ اما خوشبختانه دستگاه‌های تصفیه هوا می‌توانند در بهبود هوای خانه، کاهش یا افزایش رطوبت، کاهش آلاینده‌ها و به طور کلی تمیز نگه داشتن هوای خانه، کمک کنند.
دستگاه‌های تصفیه‌کننده هوا با استفاده از فرآیند‌های مختلفی هوای محیط خانه را فیلتر کرده، آن را تصفیه می‌کنند و درنهایت منابع مختلف آلودگی و آلاینده‌ها را از بین می‌برند. عملکرد تصفیه‌کننده‌های هوا طی چند مرحله انجام می‌شود و اکثر دستگاه‌های تصفیه هوا برای فیلتر‌کردن ذرات و گازها از چند فیلتر متفاوت استفاده می‌کنند، چون هوای آلوده حاوی آلاینده‌های مختلفی است و یک فیلتر به تنهایی نمی‌تواند همه آنها را جذب کند.
عملکرد دستگاه تصفیه هوا معمولا بدین شکل است که ابتدا دستگاه از طریق فن هوای محیط را جذب می‌کند و سپس با استفاده از فیلترهای متعدد آلاینده‌های مختلف را به دام می‌اندازد. درنهایت، هوای تمیز دوباره توسط دستگاه به داخل اتاق برمی‌گردد. تصفیه‌کننده‌های هوا در انواع مختلفی وجود دارند، برای مثال برخی از انواع آن را میتوان به راحتی جابه‌جا کرد، روی دیوار نصب کرد یا روی میز قرار داد. همچنین دستگاه‌های مختلف می‌توانند حجم‌های مختلفی از هوا را تصفیه کنند. به همین خاطر مهم است هنگام خرید به اندازه فضای مدنظرتان مثل اتاق خواب، سالن پذیرایی یا کل خانه و تناسب آن با دستگاه دقت کنید.
تا این قسمت از مقاله با دستگاه تصفیه هوا و نحوه عملکرد آن آشنا شدیم. در ادامه با نحوه عملکرد دستگاه اکسیژن ساز آشنا می‌شویم.
دستگاه اکسیژن ساز از مجموعه متنوعی از فیلترها، بسترهای غربالی و یک کمپرسور برای استخراج اکسیژن از هوا و رساندن آن به شکل غلیظ استفاده می‌کند. این دستگاه ابتدا هوای محیط اطراف خود را جذب می‌کند. سپس این هوا که معمولا حاوی ۲۱ درصد اکسیژن است از یک سری فیلترها عبور می‌کند تا ناخالصی‌ها، گرد و غبار و سایر ذرات معلق حذف شوند. این فیلترها تضمین می‌کنند که درنهایت اکسیژن تولید‌شده با کیفیت بالا و عاری از آلودگی است.
پس از فیلتراسیون، هوا وارد کمپرسور شده و در آنجا تحت فشار قرار می‌گیرد. این فرآیند فشرده‌سازی باعث افزایش غلظت اکسیژن و کاهش غلظت نیتروژن و سایر گازها می‌شود. سپس هوای تحت فشار به سمت یک بستر الک مولکولی که از مواد زئولیت تشکیل شده است، حرکت می‌کند. زئولیت ماده‌ای است که میل ترکیبی بالایی به نیتروژن دارد. همانطور که هوا از بستر غربال عبور می‌کند، زئولیت به طور انتخابی مولکول‌های نیتروژن را جذب کرده و به مولکول‌های اکسیژن اجازه می‌دهد تا راحت‌تر از آن عبور کنند.
سپس اکسیژن تصفیه شده که اکنون از نیتروژن و سایر گازها جدا شده است، جمع‌آوری و در یک مخزن در مولد اکسیژن ذخیره می‌شود. سپس از طریق یک فلومتر و یک سیستم تحویل مانند کانول‌های بینی یا ماسک به بیمار می‌رسد. سرعت جریان را میتوان با توجه به نیاز بیمار به اکسیژن و نظر پزشک تنظیم کرد. پس تفاوت اکسیژن ساز خانگی با دستگاه تصفیه هوا این است که دستگاه تصفیه هوا فقط آلاینده‌های هوای محیط را جذب کرده و هوای تمیز را دوباره به گردش در می‌آورد اما دستگاه اکسیژن ساز پس از جذب هوای محیط، اکسیژن غلیظ شده را به بیمار می‌دهد.
فرق کاربرد دستگاه اکسیژن ساز و تصفیه هوا
کاربرد دستگاه تصفیه هوا و دستگاه اکسیژن ساز نیز با یکدیگر متفاوت است. به طور کلی، ژنراتورهای اکسیژن یک راه‌حل راحت و مقرون به صرفه برای افرادی که نیاز به اکسیژن مکمل دارند، ارائه می‌دهند. همچنین باعث می‌شوند بیماران غلظت اکسیژن موردنیاز خود را بدون نیاز به مخازن اکسیژن حجیم که باید به طور مکرر پر شوند، دریافت کنند. دستگاه‌های اکسیژن به گونه‌ای طراحی شده‌اند که به طور مداوم کار کنند و به شکل پایدار اکسیژن مورد نیاز بیماران را تامین کنند.
آنها اغلب دارای سیستم‌های چرخشی هستند که فازهای جذب و دفع بستر غربال مولکولی را متناوب می‌کنند و امکان تولید مداوم اکسیژن را فراهم می‌کنند. علاوه بر این، از دستگاه‌های اکسیژن ساز قابل حمل برای فضانوردان نیز استفاده می‌شود. همچنین از این دستگاه در صنایع مختلف مثل مزارع پرورش ماهی و آبزی پروری، صنعت فولاد، تصفیه فاضلاب، استخراج طلا، جوشکاری، شیشه سازی و تولید خمیر و کاغذ نیز استفاده می‌شود. اما دستگاه تصفیه هوا در موارد زیر به کار می‌رود:
- کاهش آلرژی: تصفیه‌کننده‌های هوا می‌توانند عوامل آلرژی‌زای موجود در هوای داخل خانه مثل بوی غذا یا رنگ، پرز فرش و … را از بین ببرند و بدین ترتیب به کاهش علائم آلرژیک کمک می‌کنند.
- کنترل آسم: تصفیه‌کننده‌های هوا می‌توانند محرک‌های علائم و حملات آسم ناشی از آلاینده‌هایی مانند گرد و غبار، دود و گرده گل را کاهش دهند.
- کاهش گرد و خاک: دستگاه تصفیه هوا ممکن است میزان ذرات گرد و غبار را که معمولا اندازه آنها ۵ میکرون یا کمتر است را کاهش دهد.
- کاهش پر و موی حیوانات: دستگاه تصفیه هوا به شما کمک می‌کند که از شر پر و موهای ریز حیوانات خانگی مثل گربه، سگ یا پرنده راحت شوید.
- کاهش دود سیگار: دستگاه تصفیه هوا می‌تواند با کاهش دود سیگار در محیط خطر ابتلا به بیماری‌های ریوی برای سایر اعضا را کاهش دهد.
- کاهش ذرات خطرناک: این دستگاه‌ها میزان گاز رادون و همچنین ذرات آزبست در محیط را کاهش می‌دهند که در کاهش خطر ابتلا به سرطان نقش دارد.
- کنترل آلودگی‌های خطرناک: در محیط‌های آلوده‌ای مثل بیمارستان‌ها دستگاه تصفیه هوا می‌تواند به کنترل آلودگی کمک کند.
- کاهش ذرات معلق (PMs): تصفیه‌کننده هوا می‌تواند غلظت ذرات کوچک و معلق را به طور متوسط تا ۵۰ درصد یا بیشتر کاهش دهد.
- کاهش ویروس‌ها: برخی از تصفیه‌کننده‌های هوا می‌توانند ذرات حاوی ویروس موجود در هوا را کاهش دهند. برای انجام این کار، باید بتواند ذرات بسیار ریز بین ۰.۱ تا ۱ میکرون را حذف کنند.
جمع‌بندی
اغلب مردم هنگام خرید بین دستگاه اکسیژن ساز یا دستگاه تصفیه هوا مردد می‌شوند و به دلیل نزدیکی نام‌هایشان به اشتباه فکر می‌کنند که کاربرد و عملکرد آنها شبیه است. اما این دو دستگاه تفاوت زیادی با یکدیگر دارند که ما در این مطلب به طور کامل به آنها اشاره کردیم. لطفا اگر در این زمینه تجربه‌ای دارید با ما در بخش نظرات به اشتراک بگذارید.
